بررسی بازده اقتصادی استخراج بیت‌کوین در سال‌های اخیر

استخراج بیت‌کوین یکی از محبوب‌ترین روش‌های درآمدزایی با ارز دیجیتال است اما طی سال‌های اخیر با تغییرات گسترده‌ای در بازده اقتصادی مواجه شده است. عواملی همچون تعرفه انرژی، قیمت ماینرها، نرخ هش، سختی شبکه و قیمت بیت‌کوین روی سودآوری استخراج تاثیر مستقیم داشته‌اند. در این مطلب به بررسی دقیق‌تر این فرآیند و فاکتورهای موثر بر آن می‌پردازیم.

استخراج بیت‌کوین چیست؟

استخراج بیت‌کوین (Bitcoin Mining) فرآیندی است که طی آن تراکنش‌های شبکه تایید شده و بلوک‌های جدید به بلاکچین بیت‌کوین اضافه می‌شوند. طی این فرایند که اثبات کار (Proof of Work) نام دارد، امنیت شبکه تضمین شده و بیت‌کوین‌های جدید تولید می‌شوند.

استخراج‌کنندگان با استفاده از دستگاه‌های مخصوصی به نام ماینر ASIC (مدارهای مجتمع با کاربرد خاص) به دنبال حل این مسائل هستند و در صورت موفقیت، بخشی از بیت‌کوین‌های جدید به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

استخراج بیت‌کوین به دلیل نیاز به توان پردازشی بالا و مصرف برق زیاد، یکی از پرهزینه‌ترین روش‌های کسب درآمد از ارز دیجیتال است. به همین خاطر بررسی صرفه اقتصادی این فرآیند پیش از شروع به فعالیت اهمیت زیادی دارد.

فاکتورهای موثر در استخراج بیت‌کوین

شاید تصور کنید استخراج بیت‌کوین روشی آسان و تضمینی برای کسب درآمد از ارز دیجیتال است اما واقعیت چیز دیگری است. بازده اقتصادی استخراج بیت‌کوین به عوامل متعددی بستگی دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. درک این عوامل برای کسانی که قصد فعالیت در زمینه استخراج را دارند، حیاتی است.

هزینه برق

مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین فاکتور در استخراج بیت‌کوین، هزینه برق مصرفی است. دستگاه‌های ماینر برای حل مسائل ریاضی به قدرت پردازشی بالایی نیاز دارند که منجر به مصرف برق قابل توجهی می‌شود.

استخراج بیت‌کوین در اوایل آغاز به کار این ارز دیجیتال به توان زیادی نیاز نداشت و برق چندانی مصرف نمی‌کرد. همزمان با افزایش سختی شبکه و بالا رفتن هش‌ریت، ماینرهای قدرتمند اما بسیار پرمصرفی وارد بازار شدند که انرژی زیادی را می‌بلعند.

هزینه برق بسته به موقعیت جغرافیایی و تعرفه‌های محلی متفاوت است و می‌تواند سودآوری استخراج را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل استخراج‌کنندگان همواره به دنبال مناطقی با هزینه برق پایین‌تر هستند تا بتوانند حاشیه سود خود را افزایش دهند.

در ایران از چند سال قبل دولت محدودیت‌های زیادی را برای مصرف برق توسط ماینرها وضع کرده و هزینه برق این دستگاه‌ها را به صورت آزاد محاسبه می‌کند. در آخرین مصوبه وزارت نیرو بهای هر کیلووات ساعت برق مصرفی مراکز استخراج بیت‌کوین ۳۱۵۷ تومان اعلام شده است.

هزینه تجهیزات سخت‌افزاری

راه‌اندازی یک مرکز استخراج علاوه بر ماینر نیازمند زیرساخت‌ مناسب از جمله فضای کافی سیستم‌ تهویه و سیم‌کشی حرفه‌ای است که هزینه‌های قابل توجهی را به همراه دارد.

قلب تپنده هر عملیات استخراج ماینرها هستند. این دستگاه‌ها با قدرت پردازشی بالا و معماری ویژه وظیفه حل مسائل ریاضی را بر عهده دارند. قیمت ماینرها بسته به قدرت پردازش و کارایی آن‌ها متفاوت است و می‌تواند از چند صد دلار تا چند ده هزار دلار متغیر باشد.

ماینرها در حین فعالیت گرمای زیادی تولید می‌کنند و برای جلوگیری از آسیب دیدن دستگاه‌ها و افزایش کارایی، باید از سیستم‌های خنک‌کننده قدرتمندی استفاده کنید که هزینه‌های خاص خود را دارند.

قیمت بیت‌کوین

قیمت بیت‌کوین (https://nobitex.ir/btc/) به طور مستقیم بر سودآوری استخراج تاثیر می‌گذارد. زمانی که قیمت این ارز دیجیتال بالاست، استخراج‌کنندگان انگیزه بیشتری برای فعالیت دارند و سود بیشتری کسب می‌کنند.

در شرایطی که قیمت افت می‌کند، ماینینگ ممکن است از نظر اقتصادی اساسا به‌صرفه نباشد. از آنجا که هزینه‌های جاری ماینرها مانند برق و تجهیزات همچنان پابرجاست، کاهش قیمت بیت‌کوین روی درآمد ماینرها تاثیر منفی داشته و برخی از آنان را وادار به توقف فعالیت می‌کند.

نرخ هش

معیار نرخ هش (Hash Rate) نشان می‌دهد چه مقدار قدرت محاسباتی در شبکه برای استخراج استفاده می‌شود. افزایش نرخ هش به معنای ورود دستگاه‌های بیشتر و قدرتمندتر به شبکه است که سختی استخراج را نیز افزایش می‌دهد. در چنین شرایطی ماینرهای قدیمی و با قدرت پردازش پایین با کاهش سودآوری مواجه می‌شوند.

کارمزد استخر استخراج

سختی شبکه بیت‌کوین به حدی رسیده که اکثر استخراج‌کنندگان به تنهایی شانسی برای کسب پاداش ندارد. از اینرو افراد برای رقابت با فارم‌های بزرگ، توان پردازش دستگاه‌های خود را در استخر استخراج (Mining Pool) به اشتراک می‌گذارند تا به صورت جمعی مسائل ریاضی را حل کرده و پاداش را بین خود تقسیم کنند.

شرکت در یک استخر استخراج نیازمند پرداخت کارمزد است که معمولا بین ۲ تا ۳ درصد از پاداش ماینر خواهد بود. ماینرها باید استخرهایی را انتخاب کنند که کارمزد معقولی داشته و به طور شفاف و منصفانه پاداش‌ها را تقسیم می‌کنند.

تاریخچه بازده اقتصادی استخراج بیت‌کوین

استخراج بیت‌کوین در دهه ۲۰۱۰ و به ویژه اوایل آن بسیار ساده‌ و مقرون‌به‌صرفه‌تر بود. به دلیل رقابت کم و نیاز به سخت‌افزارهای ساده‌، ماینرها با استفاده از پردازنده‌های معمولی (CPU) و کارت‌های گرافیکی (GPU) استخراج می‌کردند و هنوز خبری از ماشین‌های تخصصی ASIC نبود.

همانطور که در این نمودار می‌بینید در اواسط ۲۰۱۵ درآمد ماینرها تقریبا ۶ برابر امروز بود. هرچند درآمدها در سال ۲۰۱۶ کاهش پیدا کرد اما به لطف پایین‌ بودن هش ‌ریت و سختی شبکه درآمد ماینرها تقریبا ۶۰ برابر امروز بوده است.

در سال ۲۰۱۷ و با اوج گرفتن بیت‌کوین دوباره درآمد ماینرها رشد مطلوبی را تجربه کرد اما از آن زمان به واسطه افزایش چشمگیر سختی شبکه پیوسته رو به کاهش بوده و امروز به کمترین میزان رسیده است.

بازده اقتصادی استخراج بیت‌کوین در سال‌های اخیر

با ورود به دهه ۲۰۲۰ شاهد تغییرات چشمگیری در صنعت استخراج بیت‌کوین بودیم و در این دوران فرایند استخراج به‌شدت رقابتی‌تر و پیچیده‌تر شده است.

بر اساس داده‌های منتشر شده توسط Statista در سال ۲۰۲۱ بازده اقتصادی استخراج بیت‌کوین به‌ازای هر تراهش بر ثانیه (TH/s) حدود ۰.۳ دلار بود اما بعد از آن روند کاهشی پیدا کرد و تا اوایل سال ۲۰۲۴ روی ۰.۱ دلار نوسان داشت.

در اوایل این سال به لطف افزایش قیمت بیت‌کوین بازدهی استخراج تقریبا دو برابر شد اما پس از هاوینگ ۲۰۲۴ بازدهی به کمترین سطح در تاریخ بیت‌کوین رسیده و در حال حاضر ۰.۰۶ دلار است.

در شرایط فعلی با افزایش رقابت و گسترش فارم‌های استخراج در کشورهای مختلف، تنها ماینرهایی شانس کسب سود دارند که از سخت‌افزارهای پیشرفته و انرژی ارزان استفاده می‌کنند.

در سال ۱۴۰۳ استخراج بیت‌کوین در ایران چقدر سود دارد؟

برای بررسی سودآوری استخراج بیت‌کوین در ایران باید عوامل متعددی را در نظر گرفت که شامل هزینه‌های برق، قیمت تجهیزات استخراج، قیمت بیت‌کوین، قوانین و مقررات دولتی و کارمزد استخر استخراج می‌شود.

در ایران تعرفه‌ برق برای مصارف صنعتی و خانگی متفاوت است و استخراج بیت‌کوین به دلیل مصرف بالای برق، مشمول تعرفه‌های صنعتی می‌شود. بر اساس آخرین مصوبه سال ۱۴۰۳ قیمت هر کیلووات ساعت برق برای مراکز استخراج بیت کوین ۳۱۵۷ تومان است.

برق ایران ۲۲۰ ولت و ۱۶ تا حداکثر ۲۰ آمپر است که به معنی حداکثر توان ۴۴۰۰۰ واتی خواهد بود. البته تنها می‌توانید از ۷۵ درصد این توان استفاده کنید و بنابراین ظرفیت در دسترس از ۳۳۰۰۰ وات فراتر نمی‌رود.

در جدول زیر مشخصات کامل و همچنین سود روزانه جدیدترین ماینرهای بیت‌کوین را مشاهده می‌‌کنید. با توان مذکور می‌توانید مثلا ۶ دستگاه انت‌ماینر S21 Hyd 335Th را راه‌اندازی کنید که با قیمت فعلی بیت‌کوین هر کدام از آنها روزانه ۱۲ دلار و در مجموع ۷۲ دلار برای شما درآمدزایی کنند. گفتنی است قیمت این دستگاه در حال حاضر حدود ۶ هزار دلار است.

اگر مطابق ماشین حساب زیر از این درآمد هزینه برق مصرفی و کارمزد استخر را کم کنیم، روزانه حدود ۶۰ دلار برای شما باقی‌ می‌ماند. البته این تنها بخشی از هزینه‌های جاری شماست و باید به آن سرمایه‌گذاری اولیه، هزینه نگهداری، مالیات، اجاره مکان، استهلاک سیستم و افزایش سختی شبکه را اضافه کرد.

جمع‌بندی

در این مطلب شما را با فاکتورهای مهم در بازده اقتصادی استخراج بیت‌کوین آشنا کردیم که شامل تعرفه برق، زیرساخت، قیمت بیت‌کوین، سختی شبکه و هش ریت می‌شود. بازده اقتصادی استخراج بیت‌کوین در سال‌های اخیر به شدت کاهش پیدا کرده و امروز در کمترین دوران خود به سر می‌برد. با این‌حال در ایران هنوز هم با رعایت ضوابط قانونی و سرمایه‌گذاری مناسب می‌توان از استخراج بیت‌کوین درآمدزایی کرد.